Thietmar Kronika Biskupa Marseburskiego Thietmara, Słowianie
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
THIETMAR
KRONIKA BISKUPA MERSEBURSKIEGO THIETMARA
______________
THIETMARI MERSEBURGIENSIS EPISCOPI CHRONICON
Edycja komputerowa: www.zrodla.historyczne.prv.pl
Mail: historian@z.pl
MMII ®
KSIĘGA I
Zaczyna się prolog czcigodnego pana Thietmara,
biskupa merseburskiego, do Dziejów Saskich.
Tobie, z którym mnie łączą węzły braterskiej miłości,
Tobie, Zygfrydzie
1
, ja, Thietmar, prośbę przedkładam korną:
Wejrzyj łaskawym okiem na to, com tu ujął w księgi!
Dodaj, co uznasz odpowiednim, usuń, co zbyteczne!
Księgom tym nie przydaje żadna mowa zdobna blasku,
Lecz głoszą one w prostym, przez czas znaczonym porządku
Żywot i czyny przezacnych saskiego rodu królów
2
,
Za których rządów państwo nasze, niby cedr wyniosły,
Wyrosło ponad inne, strach wszędzie budząc i grozę.
Głoszą również te księgi kościoła naszego dzieje,
Jego wzrost i klęski, i szczęsne odbudowy lata
Oraz losy tych wszystkich, co mu przewodzili.
Niech nikt mnie nie wini, gdy w dziele mym najdzie wątpliwość
Lub braki, bo świadków wydarzeń owych miałem nazbyt mało.
Błędy z niewiedzy mej poczęte, Ty, najdroższy, popraw!
Wierzaj mi, iż nie podjąłbym s'ę napisać tu słowa,
Gdybym, jakom rzekł, na Twą nie liczył pomoc łaskawą.
Więc wznieś wraz ze mną z serca głębi tę modlitwę korną:
Chryste! królów ozdobo, co państw losami kierujesz!
Wesprzyj Twoje królestwo razem z poddanymi Twymi,
Aby Twoja, nie nasza wynikła stąd korzyść i chwała,
Aby trzody Twej nigdy obca nie dosięgła przemoc!
Wy zaś, Chrystusa słudzy, serc zgodnym błagajcie głosem,
By Bóg w swej łaskawości zechciał przebaczyć nam winy,
By cierpień szlak, choć zasłużony bardzo, nas ominął
1
Opat klasztoru św. Jana w Magdeburgu (1009—1022), potem biskup
Monastyru (1022—1032).
2
Dynastia saska panowała w Niemczech od r. 918 do r. 1024.
LIBER I
Incipit prologus venerabilis domni Thietmari episcopi Merse-
burgensis in Gesta Saxonum.
Coniunctum dulci fraterni iuris amore
Et michi dilectum supplex rogo te Sigefridum
Nunc ego Thietmarus, videas mea scripta benigne,
Que placeant addens et queque superfhia tollens.
Hec non ornatu splendent dictaminis ullo,
Sed tantum plano percurrunt ordine campo
Saxonie regum vitam moresque piorum,
Quorum temporibus regnum velut ardua cedrus
Enituit nostrum longe lateque timendum;
Dicunt ecclesie structuram dampnaque nostre,
Eius letificos, in quis reparatur, et annos,
Ac provisores eiusdem tum simul omnes.
Non asscribatur michi, si quid in hoc variatur
Libro vel desit, testis cum parvulus assit.
Nevas inscicia natas, carissime, muta,
Credens, quod numquam cepissem scribere quicquam,
Ni quod prefatus tibi sum foret. Ergo benignus
Tales funde preces mecum de corde gementi:
Christe, decus regum, moderator et imperiorum,
Propiciare tuo cum commissis sibi regno,
Ut tibi, non nobis, solvatur gloria laudis,
Et non externis tuus umquam substet ovilis.
O vos christicole, cordis nunc voce rogate,
Maiestas Domini quo dignetur misereri,
Ne mala nos stringant, que multa meremur, et angant,
Certa futurorum que vox ventura bonorum
Predixit nostris in temporibus, manifestis
Prochdolor! In multis manifestandisque profecto.
Jak również to, co wedle zbożnych ludzi przepowiedni
Ma stać się w naszych czasach i — smutne to stwierdzenie! —
Już się spełniło i nieraz jeszcze spełniać będzie.
Ty zaś, który po mnie kiedyś obejmiesz katedrę,
Czytaj te księgi, choć w treści skromne, z żarem miłości,
3o dając one w skrócie wiele, czego myśl Twa żąda.
A może porwie wszystkich barwna stylu forma?
Co tu i ówdzie rozproszone, pozbieraj staranniej.
Nie dbaj o sławę, lecz o życia nadziemskiego dary
Zabiegaj usilnie i na nie zasłużyć się staraj.
Pamiętaj o mnie, proszę, iżem wiele zdziałał złego.
Ja, od mych poprzedników w godności gorszy o wiele,
Na łaskę Twą się zdaję i proszęć o przebaczenie.
Czytelniku! O względy prosi Thietmara Kronika.
Gdy ją pilnie czytać będziesz, wnet znikną Twe troski.
Przenosząc ja ponad zabawę i inne czcze sprawy
Chwal ludzi sprawiedliwych, módl się za grzeszników!
* Tak wywodzi prolog. Zaczyna się pierwsza księga o cesarzu
3
Henryku I.
1. (1.) Każdy, kto rozwija jakąkolwiek działalność, dąży do osiąg-
nięcia korzyści nie tylko w chwili obecnej, ale i w przyszłości; jeżeli
zaś powierzono mu do wykonania jakieś dzieło, stara się w miarę
swych możliwości, biegłości i zaufania do samego siebie nadać mu
doskonałą formę i przekazać następnie żywej pamięci potomnych.
Dlatego ja, Thietmar, nie tylko zaszczytu, lecz nawet samego tytułu
biskupa niegodny, pragnę gorąco odtworzyć na nowo historię Merse-
burga, niegdyś szeroko znaną, dziś zaś w pyle zapomnienia pogrą-
żona. Poważną jednak żywię obawę, że wskutek mej niewiedzy
„z blasku wyjdzie tylko dym" i że „lichym będąc rzemieślnikiem,
nie będę miał szczęścia dokonać w całości tego dzieła"
4
. Lecz dobra
wola starczy, wobec czego, jak mówi święty Grzegorz
5
, „zaczynam
z Chrystusa pomocą" i Jego niezbadanej dobroci pozostawiam,
w jakim kierunku zechce prowadzić to dzieło oraz losy całego wyżej
wymienionego miasta.
2 (2.) Przyjmij do wiadomości, uważny czytelniku, że założenia
iniasta i pierwszego zagospodarowania ziemi dokonał ród Romulusa,
3
Thietmar popełnia tu błąd, jak również w dalszym ciągu księgi
(rozdz. 15), gdyż Henryk I nie był nigdy cesarzem.
Et quicumque meam debes curare cathedram,
Hanc lege scripturam, studiosus amato pusillam,
Que istrictim pandit, que plurima mens tua poscit.
Vincit mortales florens dictatus et omnes.
Quod nunc est passim dispersum, collige sensim.
Non servi farne, sed vite dona superne
Ut capias, vigila, merearis ut hancque, labora.
Sis memor, oro, mei, qui crimina multa peregi,
Predecessorum deterrimus ecce meorum.
Me tibi committo, veniam petito michi, queso.
Cronica Thietmari se poscunt, lector, amari,
Usibus assiduis excludunt tristia mentis.
Ludis et variis eadem preponito vanis:
Sis iustos laudans, pro peccatoribus orans.
Explicit prologus. Incipit liber primus de Hinrico primo imperatore.
1. (1.) Mens est omnibus aliqua proficuitate cluentibus in pre-
senti et in futuro sibi proficere, commissasque sibi res, ut potis
est vel sollers fiducia sinit, propagare viventique semper memorie
commendare. Quocirca ego Thietmarus, non solum honoris, verum-
eciam nominis indignus episcopalis, Merseburgensis seriem civi-
tatis olim longe
lateque cluentem, nunc autem oblivionis senio
caligantem fervens retegere, admodum vereor
fumum ex fulgore
inscicia producere et ut imus faber
infelici summa operis
deficere.
Sed suppetente cuiquam bona voluntate et, ut beatus fatetur
Gregorius, Christo ad hoc aspirante, incipio, ac ignote eiusdem
clemencie, qualiter vel scriptura hec vel eciam omnis prefate urbis
summa concludatur, supplex committo.
2. (2.) Huius a primo fundamentum et cum terra superedifica-
cionem Romulea ex gente, que Iulium Cesarem Pompeii generum
est huc olim secuta in omnibus potentem et utrisque viribus
precluum, incepisse, lector diligens, accipe. Et quia tunc fuit
hec apta bellis et in omnibus semper triumphalis, antiquo more
Martis signata est] nomine. Posteri autem Mese, id est mediam
regionis, nuncupabant eam, vel a quadam virgine sic dicta. Qui
4
Słowa zaczerpnięte z Listów H o r a c e g o II, 3, 143 oraz 32 i 34. —
5
G r e g o r i i Magni Homiliae in Ezechielem I, Hom. 1, c. 1. Migne
Patrologia latina 76, c. 786. —
[ Pobierz całość w formacie PDF ]